गरज संपली की ‘हे’ लोक सोडतात साथ म्हणून…, चाणक्यांनी काय दिलाय सल्ला?

January 25, 2025

Chanakya l आपल्या जगण्यात अनेक गोष्टी, व्यक्ती आणि स्थळे महत्त्वाची भूमिका बजावतात आणि आपल्या जीवनाचा भाग बनतात. त्यांच्याशी आपले भावनिक नाते (Emotional Bond) जुळते. परंतु, आचार्य चाणक्य (Acharya Chanakya) यांच्या नीतीनुसार, कोणत्याही गोष्टीशी अत्यधिक आसक्ती (Excessive Attachment) ठेवणे योग्य नाही, कारण त्या गोष्टीच्या वियोगाने (Separation) आपल्याला दुःख (Sorrow) आणि वेदना (Pain) सहन करावी लागते. चाणक्य नीतीमध्ये या सिद्धांताला (Principle) विविध उदाहरणांच्या (Examples) माध्यमातून स्पष्ट केले आहे.

केवळ स्वार्थासाठी (Selfish) जोडले जातात संबंध (Relationships) :

चाणक्य सांगतात की, प्रजा (Subjects) फक्त शक्तिशाली (Powerful) आणि तेजस्वी (Glorious) राजाचा (King) आदर (Respect) करते. जेव्हा राजाची शक्ती क्षीण (Weak) होते, तेव्हा तीच प्रजा त्याला सोडून जाते. याचा अर्थ असा की, लोक केवळ स्वार्थासाठी संबंध ठेवतात, निस्वार्थ प्रेम (Selfless Love) फार कमी आढळते.

निसर्गाचे (Nature) उदाहरण

निसर्गाचे उदाहरण देताना चाणक्य म्हणतात, झाडांवर (Trees) राहणारे पक्षी (Birds) तोपर्यंतच त्या झाडावर राहतात जोपर्यंत त्यांना सावली (Shade) आणि फळे (Fruits) मिळतात. जेव्हा झाड निष्फळ (Fruitless) होते, तेव्हा ते पक्षी दुसरे ठिकाण शोधतात. यावरून हे स्पष्ट होते की, जगात प्रत्येकजण आपल्या फायद्याचा (Benefit) विचार करतो.

पाहुण्यांचे (Guests) उदाहरण

घरात अचानक आलेल्या पाहुण्यांचे उदाहरण देऊन चाणक्य सांगतात की, त्यांचे आदराने (Respectfully) स्वागत (Welcome) केले जाते, खाण्यापिण्याची (Food and Drink) उत्तम व्यवस्था केली जाते. परंतु, ठराविक वेळेनंतर ते पाहुणे आपल्या इच्छित स्थळी (Desired Place) निघून जातात. हा एक सामाजिक नियम (Social Norm) आहे.

वेश्येचे (Prostitute) उदाहरण

वेश्येचे उदाहरण देऊन चाणक्य आसक्तीच्या धोक्यावर (Danger of Attachment) प्रकाश टाकतात. वेश्या केवळ पैशासाठी (Money) पुरुषांशी संबंध ठेवते आणि पैसे संपल्यावर त्यांना सोडून देते. या उदाहरणांवरून हे सिद्ध होते की, जगात स्वार्थ (Selfishness) सर्वव्यापी (Omnipresent) आहे आणि म्हणूनच कोणत्याही गोष्टीशी जास्त आसक्त होऊ नये.

कोणतीही गोष्ट कायमस्वरूपी (Permanent) नाही

या सर्व उदाहरणांवरून हे स्पष्ट होते की, जगात कोणतीही गोष्ट कायमस्वरूपी नाही. त्यामुळे कोणत्याही व्यक्ती, वस्तू किंवा स्थळाशी जास्त आसक्त होऊ नये, कारण त्यांच्या वियोगाने दुःख आणि निराशा (Disappointment) पदरी पडते.