Janani suraksha yojana l भारत सरकारने ‘जननी सुरक्षा योजना’ (JSY) सुरू केली आहे, जी राष्ट्रीय आरोग्य अभियानाचा (National Health Mission – NHM) एक भाग आहे. छत्रपती संभाजीनगरचे (Chhatrapati Sambhajinagar) जिल्हा आरोग्य अधिकारी डॉ. अभय धानोरकर (Dr. Abhay Dhanorkar) यांनी या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे.
जननी सुरक्षा योजना (JSY) ही एक सुरक्षित मातृत्व योजना आहे, ज्याद्वारे गरीब गर्भवती महिलांना संस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन दिले जाते. यामुळे माता व नवजात शिशु मृत्युदर कमी करणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.
मोफत आरोग्य सेवा आणि आर्थिक सहाय्य :
जननी सुरक्षा योजनेअंतर्गत (JSY) गर्भवती महिलांच्या सर्व आवश्यक तपासण्या आणि प्रसूती शासकीय आरोग्य केंद्रांमध्ये मोफत केली जाते. यासोबतच, केंद्र सरकारद्वारे आर्थिक मदतही दिली जाते, ज्यामुळे महिलांना चांगल्या आरोग्य सुविधा मिळण्यास मदत होते. या योजनेचा मुख्य उद्देश ग्रामीण आणि शहरी भागातील अनुसूचित जाती (Scheduled Castes), अनुसूचित जमाती (Scheduled Tribes) आणि दारिद्र्यरेषेखालील (Below Poverty Line – BPL) कुटुंबातील गर्भवती महिलांना लाभ देणे हा आहे.
या योजनेत गरोदरपणाच्या काळात बाळाची काळजी घेण्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या सर्व सुविधा मोफत पुरवल्या जातात. यामुळे गरीब कुटुंबांना मोठा आर्थिक आधार मिळतो.
पात्रता आणि अर्ज प्रक्रिया :
जननी सुरक्षा योजनेचा (JSY) लाभ घेण्यासाठी काही पात्रता निकष आहेत. गर्भवती महिलेचे वय 19 वर्षांपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे आणि ही योजना पहिल्या दोन अपत्यांसाठीच लागू आहे. अर्ज करण्यासाठी, इच्छुक महिला अंगणवाडी केंद्रातून अर्ज घेऊ शकतात किंवा ऑनलाईन पद्धतीने फॉर्म डाउनलोड करू शकतात. आवश्यक कागदपत्रे जोडून, हा अर्ज आरोग्य केंद्र किंवा अंगणवाडी केंद्रात जमा करता येतो.
या सुविधेमुळे अर्ज प्रक्रिया सुलभ झाली आहे आणि अधिकाधिक महिलांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचवणे शक्य झाले आहे.
Janani suraksha yojana l आर्थिक लाभ आणि वितरण :
जननी सुरक्षा योजनेत (JSY) शासकीय आरोग्य संस्थेत प्रसूती झालेल्या महिलांना आर्थिक मदत दिली जाते. शहरी भागातील महिलांना 1000 रुपये, तर ग्रामीण भागातील महिलांना 1400 रुपये दिले जातात. सिझेरियन शस्त्रक्रियेद्वारे प्रसूती झाल्यास 1500 रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते. ही रक्कम थेट लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यात ‘डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर’ (Direct Benefit Transfer – DBT) द्वारे जमा केली जाते. यासाठी महिलांचे आधार कार्ड (Aadhaar Card) त्यांच्या बँक खात्याशी जोडलेले असणे आवश्यक आहे.
डीबीटी (DBT) मुळे पारदर्शकता वाढते आणि लाभार्थींना वेळेवर मदत मिळते.
जननी सुरक्षा योजना (JSY) ही गरीब व गरजू गर्भवती महिलांसाठी एक अत्यंत उपयुक्त योजना आहे. यामुळे माता व नवजात बालकांच्या आरोग्याची काळजी घेतली जाते आणि त्यांना आर्थिक आधारही मिळतो.
