Pakistan | भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील वाढत्या लष्करी संघर्षाच्या काळात, पाकिस्तानमध्ये अंतर्गत बंडाळीनेही जोर पकडला आहे. विशेषतः, बलुचिस्तान (Balochistan) प्रांतात बलुच स्वातंत्र्यसैनिकांकडून (Freedom Fighters) पाकिस्तानी (Pakistani) लष्करावर आणि सरकारी मालमत्तेवर हल्ले तीव्र झाले असून, स्वतंत्र बलुचिस्तानची मागणी पुन्हा एकदा प्रकर्षाने पुढे आली आहे. जर बलुचिस्तान पाकिस्तानपासून विभक्त झाला, तर पाकिस्तानच्या आधीच कमकुवत असलेल्या अर्थव्यवस्थेला (Economy) मोठा धक्का बसेल आणि देशातील सोने (Gold) व तांब्याच्या (Copper) साठ्यांवरही गंभीर परिणाम होईल.
पाकिस्तानसाठी बलुचिस्तानचे भू-राजकीय आणि आर्थिक स्थान
क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने पाकिस्तानचा सर्वात मोठा प्रांत असलेला बलुचिस्तान, देशाच्या एकूण भूभागापैकी सुमारे ४४ टक्के क्षेत्र व्यापतो. इराण (Iran) आणि अफगाणिस्तानच्या (Afghanistan) सीमांना लागून असलेला हा प्रदेश पाकिस्तानसाठी केवळ आर्थिकच नव्हे, तर सामरिकदृष्ट्याही अत्यंत महत्त्वाचा आहे. बलुचिस्तान नैसर्गिक साधनसंपत्तीने समृद्ध असून, येथे सोने (Gold), तांबे (Copper), नैसर्गिक वायू (Natural Gas) आणि इतर अनेक मौल्यवान खनिजांचे प्रचंड साठे आहेत. हे साठे पाकिस्तानच्या अर्थव्यवस्थेचा (Economy) एक प्रमुख आधारस्तंभ आहेत.
एका अधिकृत अंदाजानुसार, बलुचिस्तानमध्ये सुमारे ५.९ अब्ज टन (5.9 Billion Tonnes) इतके खनिज (Mineral), सोने आणि तांब्याचे साठे दडलेले आहेत. या प्रांताची लोकसंख्या अंदाजे १.४९ कोटी असून, त्याचे एकूण क्षेत्रफळ ३,४७,१९० चौरस किलोमीटर इतके आहे. पाकिस्तानच्या एकूण नैसर्गिक वायू उत्पादनात आणि पुरवठ्यात बलुचिस्तान प्रांताचा सिंहाचा वाटा आहे. हा प्रदेश पाकिस्तानपासून वेगळा झाल्यास, देशाला मोठ्या ऊर्जा संकटाला (Energy Crisis) तोंड द्यावे लागण्याची शक्यता आहे.
नैसर्गिक संपत्तीचे आगार आणि आर्थिक आव्हान
बलुचिस्तानला ‘खनिजांचे भांडार’ म्हणूनही ओळखले जाते. या प्रदेशात तब्बल ५९ अब्ज टन (59 Billion Tonnes) इतके प्रचंड खनिज साठे असल्याचे मानले जाते. जगातील सर्वात मोठ्या सोन्याच्या (Gold) साठ्यांपैकी एक – सुमारे ६० दशलक्ष औंस सोने (60 Million Ounces of Gold) येथे आहे. याशिवाय, येथे तांब्याचेही (Copper) विपुल साठे असून, त्यांची अंदाजित किंमत १७४.४२ लाख कोटी रुपये इतकी आहे.
‘ब्लूमबर्ग’ (Bloomberg) या आंतरराष्ट्रीय वृत्तसंस्थेच्या एका अहवालानुसार, बलुचिस्तानमधील ‘रेको डिक’ (Reko Diq) ही जगातील सर्वात मोठी अद्याप अविकसित असलेली तांबे (Copper) आणि सोन्याची (Gold) खाण (Mine) आहे. तथापि, पाकिस्तान सरकार (Government of Pakistan), बॅरिक गोल्ड (Barrick Gold) आणि एंटोफगास्टा पीएलसी (Antofagasta PLC) या कंपन्यांमधील कायदेशीर वाद आणि इतर समस्यांमुळे या खाणीतून अद्याप उत्खनन सुरू होऊ शकलेले नाही. जर बलुचिस्तान स्वतंत्र झाला, तर पाकिस्तानला या अमूल्य नैसर्गिक संपत्तीवर पाणी सोडावे लागेल, ज्यामुळे त्यांची आर्थिक स्थिती आणखी खालावेल. सध्याचा भारत-पाकिस्तान (India-Pakistan) तणाव, पहलगाम (Pahalgam) येथील हल्ल्याचे पडसाद आणि बलुचिस्तानमधील ही अंतर्गत बंडाळी, हे सर्व पाकिस्तानसाठी मोठे आव्हान ठरत आहे.
Title : Pakistan’s Economic Peril If Balochistan Secedes
