शरीरात ‘हे’ बदल झाले तर लगेच सावध व्हा, असू शकते कावीळ

January 20, 2025

Jaundice l पावसाळा (Rainy Season) आला, पाणी (Water) गढूळ (Turbid) झाले की, कावीळचे रुग्ण (Patients) वाढू लागतात. समाजात पोटातील कावीळ, सफेद कावीळ (White Jaundice) असे कावीळचे विविध प्रकार किंवा नावे ऐकायला मिळतात. खरे तर, कावीळ ही अनेक प्रकारची असते आणि कावीळ होण्याची कारणे देखील अनेक असतात. म्हणूनच कावीळचे योग्य निदान होणे आवश्यक आहे. या लेखात डॉ. अविनाश सुपे (Dr. Avinash Supe), पोटविकार तज्ज्ञ (Gastroenterologist), यांनी कावीळ होण्याची विविध कारणे आणि त्यावरील निदान व उपचारांबाबत सविस्तर माहिती दिली आहे.

कावीळ होण्याची विविध कारणे:

जंतुसंसर्ग (Infection): याला ‘इन्फेक्टिव्ह हेपेटायटिस’ (Infective Hepatitis) म्हटले जाते. हेपेटायटिस (Hepatitis) म्हणजे यकृताला (Liver) आलेली सूज (Inflammation). जंतुसंसर्गामुळे अति सूक्ष्मजीवाणूच्या (Virus) संसर्गाने कावीळ होऊ शकते.

हेपेटायटिस ए (Hepatitis A) आणि हेपेटायटिस ई (Hepatitis E) विषाणू: हे विषाणू दूषित पाणी (Contaminated Water) किंवा दूषित अन्नातून (Contaminated Food) आपल्या पोटात जातात, यकृतावर हल्ला करतात आणि कावीळ होते. याची लक्षणे पाहून आणि रक्त तपासणी (Blood Test) करून निदान पक्के करता येते. रुग्णाला थकवा (Fatigue) आणि ताप (Fever) येतो.

डोळे पिवळे (Yellow Eyes) होतात आणि लघवी (Urine) पिवळसर लाल (Yellowish Red) होते. यकृताला सूज येते. रक्त तपासणीमध्ये बिलीरुबीन (Bilirubin), एसजीओटी (SGOT), एसजीपीटी (SGPT), जीजीटी (GGT) हे नॉर्मलपेक्षा (Normal) दुपटीने वाढलेले असते. हेपेटायटिस ए हा सर्वसाधारणपणे लहान मुलांना (Children) होतो. पंधरा वर्षानंतरच्या व्यक्तींना हेपेटायटिस ई होतो.

हेपेटायटिस बी (Hepatitis B) आणि हेपेटायटिस सी (Hepatitis C): हे विषाणू रक्तातून (Blood) शरीरात (Body) शिरतात. सुरुवातीस साधा ताप व थकवा येतो. कावीळही होते. काही रुग्णांना हा आजार अनेक वर्षे राहतो. त्यामुळे काही वर्षानंतर त्यांचे यकृत खराब होते. त्यांना सिरॉसिस (Cirrhosis) होतो आणि नंतर यकृताचा कर्करोग (Liver Cancer) होण्याची शक्यता असते. म्हणूनच कावीळचे योग्य निदान करणे आवश्यक असते.

Jaundice l हेपेटायटिस बी आणि हेपेटायटिस सी होण्याची कारणे:

दूषित रक्त चढवल्याने (Transfusion) बी आणि सी विषाणू आपल्या शरीरात प्रवेश करतात. इंजेक्शनच्या (Injection) सुया (Needles), सिरिंज (Syringe) वापरणे, शिवाय ऑपरेशनची (Operation) इन्स्ट्रुमेंट्स (Instruments) जर हेपेटायटिस बी आणि सी च्या रुग्णांमुळे इन्फेक्टेड (Infected) असतील व नीट निर्जंतुक (Sterilized) नसतील, तर रुग्णाला हेपेटायटिस बी आणि सी होऊ शकतो.